Dorische tempel
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Dorische tempel is een type Griekse tempel dat behoort tot de Dorische orde, gekenmerkt door een robuuste, eenvoudige bouwstijl met zuilen zonder basement, een simpel kapiteel en een fries met afwisselend trigliefen en metopen.
Omschrijving
De Dorische orde is de oudste en meest eenvoudige van de drie klassieke Griekse bouworden, naast de Ionische en Korinthische orde. Deze stijl ontstond in de 7e eeuw v.Chr. op het vasteland en in het westen van Griekenland. Kenmerkend voor de Dorische tempel is de zuil die direct op de stylobaat (de bovenste trede van het fundament) rust en geen basement heeft. De zuilschacht is voorzien van verticale groeven, ook wel cannelures genoemd, die elkaar met een scherpe kant (graat) raken. Het kapiteel bovenop de zuil is eenvoudig en bestaat uit een rond kussen (echinus) en een vierkante dekplaat (abacus). Boven de zuilen bevindt zich het hoofdgestel, dat bestaat uit een onversierde architraaf en een fries. De fries is kenmerkend voor de Dorische orde door de afwisseling van trigliefen (blokken met drie verticale gleuven) en metopen (vierkante panelen die glad kunnen zijn of versierd met reliëfs). Aan de uiteinden van de tempel bevindt zich een driehoekig gevelveld, het tympanon of fronton, dat soms versierd is met beeldhouwwerk. De vroege Dorische bouwstijl is zwaar en sober, wat mogelijk verband hield met de aanvankelijke onzekerheid over de sterkte van steenconstructies. Later werden de constructies lichter.
Historische context
De Dorische orde is ontstaan in de zevende eeuw voor Christus. De Ionische en Dorische orden lijken rond dezelfde tijd te zijn verschenen, de Ionische in het oosten en de Dorische op het vasteland en in het westen van Griekenland. De Dorische orde verspreidde zich later over Griekenland en Sicilië. Een van de oudste goed bewaarde Dorische tempels is de tempel van Hera in Olympia, gebouwd net na 600 v. Chr. Na de 4e eeuw v.Chr. werd de Dorische stijl minder toegepast. De Romeinen namen de Griekse orden over en pasten deze soms iets aan. De Romeins-Dorische orde werd na de renaissance weer toegepast.
Onderdelen van een Dorische zuil en hoofdgestel
Een klassieke zuil bestaat uit een basement (bij Dorisch meestal afwezig), een schacht en een kapiteel. Het horizontale deel boven de zuilen wordt het hoofdgestel genoemd en is opgebouwd uit de architraaf, de fries en de kroonlijst (geison). Bij de Dorische zuil staat de schacht direct op de stylobaat. De schacht heeft verticale groeven (cannelures). Het kapiteel heeft een eenvoudig kussen (echinus) en een vierkante dekplaat (abacus). De architraaf is over het algemeen glad. De fries bestaat uit afwisselende trigliefen en metopen. Daarboven bevindt zich het tympaan of fronton, omlijst door een kroonlijst.
Vergelijkbare termen
Ionische tempel
Gebruikte bronnen: